Türk Medeni Kanunu’nun 187. maddesi gereğince, bir kadın evlendiğinde kocasının soyadını alırken, dilerse kendi soyadını da kocasının soyadı önünde kullanma hakkına sahipti. Ancak, Anayasa Mahkemesi’nin 22 Şubat 2023 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan kararıyla bu durum değişti.
Mahkeme, kadının evlendikten sonra kocasının soyadını almasının ailenin ortak bir soyadına sahip olmasını zorunlu kılan tek seçenek olmadığını belirtti. Ayrıca, evlenmeden önceki soyadının evlendikten sonra da tek başına kullanılması hakkının kadın ve erkek arasında kuralla öngörülen farklı muamelelerin nesnel ve makul bir temele dayanmaması nedeniyle eşitlik ilkesini ihlal ettiği sonucuna vardı ve bu sebeple 4721 sayılı Kanun’un 187. maddesinin birinci cümlesini iptal etti.
Kadının Soyadı Kullanımı
Türk Medeni Kanunu’nun 187. maddesinde yer alan “Kadının soyadı” düzenlemesi, paketin en tartışmalı noktalarından birini oluşturuyor. Öncelikle, kadınların evlendikten sonra bekarlık soyadını tek başına kullanamayacağı belirtiliyordu. Buna göre evlenen bir kadın ya eşinin soyadını alacak ya da evlenmeden önceki soyadını eşinin soyadının önünde kullanabilecekti. Ancak geçtiğimiz sene Anayasa Mahkemesi Resmi Gazete’de yayımladığı bir karar ile ilgili maddedeki hükmü iptal etti ve kadının kendi soyadını tek başına kullanmasının önünü açtı.
Hükümetten Yeni Yargı Paketi
Anayasa Mahkemesi’nin bu konuda aldığı karar sonrası hükümetin kadınlara haklarını tam olarak teslim etmesi bekleniyordu. Ancak hükümet, yeni yargı paketi düzenlemesinde AYM kararına rağmen kadının soyadını tek başına kullanabilmesini engelleyecek şekilde hazırladı. Bu düzenleme, aile bütünlüğünü koruma ve çocuklar üzerinde olumsuz etkileri önleme amacıyla yapıldığı ifade edildi.
“ANNE BABANIN AYRI SOYADI KULLANMALARI ÇOCUK ÜZERİNDE OLUMSUZ ETKİLER DOĞURABİLECEK”
Yeni düzenleme taslağında, Anayasa Mahkemesi’nin kararı referans alınarak kadının soyadıyla ilgili yeni bir yaklaşım benimsendi. Artık, kadının soyadı, kendi soyadı ile önceki kocasının soyadından oluşuyorsa, kadın sadece birini evleneceği kocasının soyadının önünde kullanabilecek. Bu düzenleme, AYM kararına rağmen kadının soyadını tek başına kullanılmasını engellemeyi amaçlamaktadır. Taslağın gerekçesinde ise ailenin önemi ve çocukların soyadı konusunda yaşanabilecek olası anlaşmazlıklar vurgulanmıştır. “Ailenin önemi değerlendirildiğinde, anne ve babanın ayrı ayrı soyadı kullanmaları, çocuk üzerinde olumsuz etkiler doğurabilecek, çocuğun hangi soyadını kullanacağı ayrı bir tartışma konusu haline gelecektir” ifadeleriyle, aile bütünlüğünün korunması ve çocukların psikolojik dengesinin sağlanması amaçlanmıştır.
Hazırlanan bu taslak hayata geçerse AYM’nin aldığı karara rağmen kadınların soyadlarının tek başlarına kullanma hakkı ellerinden alınmış olacak.
